Trong những ngày này Sài Gòn mưa liên tục, không khí ẩm ướt,
nhưng khu vực trung tâm lúc nào cũng đông đặc, kẹt xe. Đông có lẽ không phải số
lượng tăng nhiều so với trước mà là do nhiều tuyến đường vào trung tâm bị chặn,
bị quay lại để xây dựng và sửa chữa. Nói không ngoa, khi vực trung tâm Sài Gòn
bây giờ như một đại công trường xây dựng không hơn không kém.
Trở về thăm Sài Gòn, tôi lang thang qua nhưng nơi mình thường
đến khi còn là sinh viên, để thử lại cảm xúc của mình bây giờ có còn rạo rực
xao xuyến như xưa. Và thật bất ngờ, khi đến khu vực Vương cung Thánh đường Chính
tòa Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội (hay còn gọi là Nhà thờ Đức Bà) là điểm tham
quan không thể bỏ qua của các khách du lịch trong và ngoài nước khi đặt chân đến
Sài Gòn, cũng là nơi tuổi thanh niên của chúng tôi gắn bó với nơi này với rất
nhiều kỷ niệm, thấy nơi đây đang được quây lại để sửa chữa.
Những thông tin trên mạng truyền thông cho biết, vào sáng
4/7/2017, Cha Linh mục Hồ Văn Xuân - Tổng đại diện Giáo phận Sài Gòn - cho biết
Nhà thờ Đức Bà (Quận 1) chính thức khởi công trùng tu sau khi Khu Quản lý giao
thông đô thị số 1 (Sở Giao thông Vận tải Tp.HCM) bàn giao mặt bằng. Thời gian dự
kiến trùng tu khoảng 2 năm. Kế hoạch đại trùng tu lần này đã được chuẩn bị rất
kỹ càng từ nhiều năm trước.
Nhiều người biết rằng, Nhà thờ Đức Bà đã xuống cấp nghiêm trọng
trong những năm gần đây. Năm hạng mục chính sẽ được trùng tu bao gồm mái ngói
nhà thờ, 2 chóp tháp chuông, sửa chữa tường trong và ngoài nhà thờ, các ô cửa
kính màu, bộ chuông và còn nhiều hạng mục nhỏ khác cần được trùng tu. Mái
ngói nhà thờ đã bị hư hỏng nặng, nhiều miếng ngói đã bị rơi rớt. Hai
chóp tháp chuông được lắp bằng tôn kẽm giả màu trắng đã bị gỉ, nhiều mảng tôn
đã bị bong tróc và rơi rớt. Phần gạch tường xung quanh nhà thờ đã bị
mục. Đây là phần khó trùng tu nhất, thay thế những viên gạch sao cho không ảnh
hưởng gì đến nhà thờ.
Tìm hiểu thông tin tôi được biết, nhà thờ được khởi công xây
dựng vào ngày 7/10/1877, có chiều dài 93m (305 ft), chiều rộng 35m (115 ft) và
chiều cao 57m (187 ft) với tổng chi phí xây dựng 2.500.000 franc Pháp (tương
đương 500.000 ngàn Yên thời bấy giờ), do Giám mục Colombert chủ trì và được xây
dựng trong 3 năm. Đây là một kiến trúc đặc sắc do kiến trúc sư Jules Bourands
(người Pháp) thiết kế theo phong cách kiến trúc Roman. Toàn bộ nguyên vật liệu
như xi măng, sắt thép, ốc vít đến gạch ngói đều được mang từ Pháp sang. Lễ Phục
sinh ngày 11/4/1880, nhà thờ chính thức được khánh thành do Giám mục Colombert
tổ chức.
NHÀ THỜ ĐỨC BÀ SẼ ĐƯỢC SỬA CHỮA THẾ NÀO
Quả thật, việc nhà thờ Đức Bà xuống cấp thì là ai cũng thấy.
Tuy nhiên, việc sửa như thế nào để vẫn giữ được nét cổ kính, không khác trước,
trong điều kiện nhiều nguyên vật liệu chắc đến nay không còn được sản xuất.
Trước hết, nhà thờ này là một trong những nhà thời đầu tiên tại
Việt Nam không xây tường rào. Tại đây, những viên gạch đỏ được xây trần không
tô, sau bao nhiêu năm tuy có chỗ đã mục nhưng vẫn giữ màu đỏ như son. Được biết,
trước đây khi xây gạch bên ngoài nhà thờ đã chọn xây bằng loại gạch đỏ đặt tại
Marseille để trần, không tô trát, không bám bụi rêu, nhưng đến nay gạch đang bị
mục.
Mái ngói ở đây cũng bị hư hỏng nặng, nhiều miếng ngói bị vỡ
đã không có ngói thay thế. Đã vậy, toàn bộ nhà thờ có 56 ô cửa kính do hãng
Lorin (tỉnh Chartres, Pháp) sản xuất, hiện nay nhiều cửa đã bị vỡ kính mà cũng không
có kính thay.
Phía trong, bộ chuông 6 chiếc được lắp đặt và vận hành từ lúc
nhà thờ được khánh thành và trên 6 chiếc chuông đều chạm khắc tên của kiến trúc
sư thiết kế Jules Bourands (Pháp). Bộ chuông này được lắp đặt âm thanh phát ra
từng bảng nhạc theo giờ của chiếc đồng hồ trước mặt tiền nhà thờ. Tuy nhiên năm
1978, hệ thống âm thanh này đã bị hư.
Theo kế hoạch trùng tu trong 2 năm, nhiều hạng mục đang phải
làm nhanh nhưng cũng rất thận trọng để giữ nguyên vẻ đẹp của nhà thờ này. Chẳng
hạn, việc thay mái ngói dự kiến tiến hành khoảng 1 năm, vì mất 2 tháng để dọn vệ
sinh, kiểm tra mọi thứ bên trong và ngoài mái ngói, và lắp đặt dàn giáo. Mái
ngói nhà thờ được đề nghị sửa chữa với số đo dài 91m, rộng 35m, cao 57.3m. Ngói
mũi tên (ngói tây) được đặt từ hãng Monier (Pháp) để sử dụng cho phần mái trên.
Ngói vảy cá và ngói âm dương đều được đặt từ hãng Meyer (Đức) để sử dụng cho phần
mái dưới của nhà thờ. Ước lượng khoảng 50.000 ngàn viên ngói sẽ được thay thế.
Phần gạch tường xung quanh nhà thờ đã bị mục nên đây cũng là
phần khó trùng tu nhất, cần thay thế những viên gạch sao cho không ảnh hưởng gì
đến nhà thờ. Hai tòa tháp nhọn cũng cần kiểm tra và thay thế dự kiến kéo dài một
năm. Hai chóp tháp chuông được thay thế bằng kẽm Azengar và máng xối được thay
thế bằng Inox mờ đều của công ty VMZINC (Pháp) sản xuất.
Sau khi trùng tu hai hạng mục mái ngói và tháp chuông sẽ tiếp
tục trùng tu những hạng mục còn lại. Do vậy, dự án trùng tu này đòi hỏi tay nghề
của những người thợ phải thật tinh tế và giỏi.Theo đánh giá chung, nếu việc
trùng tu đúng theo kế hoạch sẽ hoàn thành vào cuối năm 2019 hoặc tháng 6/2020 sẽ
xong, với tổng chi phí ước tính khoảng 100 tỷ đồng được vận động từ nguồn xã hội
hóa.
Ngay hôm chính thức khởi
công trùng tu nhà thờ, Cha Linh mục Hồ Văn Xuân - Tổng đại diện Giáo phận Sài
Gòn - cho biết: "Hiện tại, Việt Nam vẫn còn một số ít nguyên liệu ngói
tương đồng với ngói nhà thờ nhưng đã cũ, không xác định được sử dụng trong bao
lâu. Vì vậy, phải sang Pháp đặt hàng những đơn vị sản xuất giỏi. Khó khăn nhất
là tìm được nguyên liệu giống như ban đầu. Chúng tôi cùng đơn vị thi công đã
tính toán rất kỹ trước khi tiến hành trùng tu, phục chế và sửa chữa để nhà thờ
vẫn giữ nguyên nét nguyên thủy và đảm bảo sự chắc chắn lâu dài cho công trình để
thế hệ mai sau còn sử dụng và chiêm ngưỡng.”
NGƯỜI DÂN THÀNH PHỐ
HOAN NGHÊNH
Xem qua trên các báo như Tuổi Trẻ, VNexpress… Người dân Bùi
Thế Trung cho hay: “Trùng tu để công trình kiến trúc đẹp tuyệt vời này giữ nguyên hình
dạng và nội dung chi tiết ban đầu với các phương án tìm đúng chủng loại các vật
liệu để thay thế những phần bị hư hỏng, thể hiện trách nhiệm rất cao, đầy tâm huyết của
Ban trùng tu. Mong công việc trùng tu diễn ra đúng kế hoạch và thành công mỹ
mãn”.Theo MrDuc2000: “Đề nghị bỏ luôn hệ thống ống thoát nước! Nhìn vào Nhà
thờ toàn thấy ống thoát nước ngang dọc! Cứ để nước chảy tự nhiên! Và tẩy luôn mấy
dòng chữ của những người vô ý thức viết lên tường! Và cần thì thiết kế cả hệ thống
ánh sáng ban đêm cho đẹp như UBND TP (nên do Pháp làm vì họ xây và họ cũng là bậc
thầy về kiến trúc và chiếu sáng của thế giới)! Buồn vì 2 năm Nhà Thờ sẽ bị che
chắn! Nhưng cũng gần 1,5 thế kỉ rồi cũng phải sửa sang! Rất mong Nhà thờ sớm trở
lại hoạt động! Nhà thờ Đức Bà thành phố thành 1 trong những biểu tượng và tâm
linh của Sài Gòn! Tôi sẳn sàng đóng góp để tu sửa Nhà thờ!”
Theo
Trần Phúc: “Chúc mừng Cha, giai đoạn tiếp theo chắc chắn còn nhiều khó khăn, cầu
xin Chúa thương ban cho Cha nhiều sức khỏe để hoàn thành dự án.”
Theo Nguyễn Nhi: “Khó khăn nhất chính là phần tường gạch. Đang chờ giải pháp từ các chuyên
gia hàng đầu!”
Theo Hiền Tạ: “Sau khi trùng tu xong mình nghĩ tình trạng vẽ bậy lên
tường nhà thờ có còn tiếp diễn nữa hay không vì nhiều người còn thiếu ý thức
quá.”
Theo Huy Hoàng: “Sau khi trùng tu xong...chắc chắn nhà thờ Đức
Bà sẽ rất đẹp. Vì đợt trùng tu này sẽ giữ nguyên hiện trạng, nét cổ điển, các vật
liệu trùng tu được nhập từ Pháp và nước ngoài, một số như gỗ Lim, Hương...thì lấy từ nguồn trong nước...Công
trình trùng tu lần này có sự tư vấn của các chuyên gia Pháp...và Ban trùng tu
nhà thờ là những vị có trình độ, kinh nghiệm và nhận thức rất tốt về đặc điểm về
di tích quốc gia này. Từng chi tiết nhỏ nhất của nhà thờ sẽ được trùng tu một
cách tỉ mỉ, mang tính chất bảo tồn nguyên vẹn và không phá hủy nét đặc trưng của
một công trình tồn tại 140 năm qua - một biểu tượng sống mãi cùng Thành Phố
mang tên Bác. Xin kính chúc Ban trùng tu và cộng tác viên sức khỏe và thành
công.
Mong mọi người tham gia đóng góp về nhiều mặt và thật sự gìn
giữ công trình sau khi trùng tu xong.”
Cùng điểm lại nhà thờ Đức Bà từ xưa tới nay:
 |
| Nhà thờ được khởi công xây dựng vào ngày 7/10/1877 do Giám mục Colombert và được xây dựng trong 3 năm. Nhà thờ được khánh thành ngày 11/4/1880. Ban đầu nhà thờ có tên Nhà thờ Nhà Nước vì do Pháp bỏ tiền xây dựng và quản lí nhà thờ. |
 |
| Năm 1985, nhà thờ xây thêm hai tháp chuông. Mỗi tháp cao 57.6m, trên mỗi đỉnh tháp có một cây thánh giá cao 3.5m, ngang 2m. Tổng thể chiều cao từ mặt đất lên đỉnh thánh giá cao 60.5m |
 |
| Năm 1903, tượng Đức ông Pigneaux de Béhaine (Tiếng Việt là Bá Đa Lộc) tay trái dẫn hoàng tử Cảnh (con trưởng vua Gia Long), tay phải giương bản Hiệp ước Versailles được ký ngày 21/11/1787 với chính phủ Pháp. Tượng được làm bằng đồng, tác phẩm của nhà điêu khắc Lormier (Pháp). Thời đó được gọi là tượng “hai hình”. |
 |
| Năm 1945, tượng đã bị chính phủ Trần Trọng Kim phá bỏ, nhưng bệ đá vẫn còn đó mà không có bất kì tượng nào đặt lên. |
 |
| Năm 1959, Linh mục Giuse Phạm Văn Thiên (Giám mục giáo phận Phú Cường) – cai quản Giáo xứ Sài Gòn thời bấy giờ - đã đặt tạc một Tượng Đức Mẹ Hòa Bình bằng loại đá cẩm thạch trắng Carrara của Ý. Tượng được tạc tại Pietrasanta cách Roma khoảng 500km. Khi tượng hoàn tất được đưa xuống tàu Oyanox từ hải cảng Gênes vào ngày 8/1/1959. Tượng được cập bến vào Sài Gòn ngày 15/2/1959. Công ty Société d'Entreprises đã dựng tượng Đức Mẹ lên bệ đá đã để trống từ năm 1945. |
 |
| Tự tay Linh mục viết kinh cầu nguyện “Xin Đức Mẹ cho Việt Nam được hòa bình” rồi đọc trước toàn thể quan khách có mặt ngày hôm đó. Ngày 17/2/1959, Hồng Y Aganianian qua Sài Gòn để chủ tọa lễ bế mạc và làm phép bức tượng. Từ đó, nhà thờ có tên là Nhà thờ Đức Bà. |
 |
| Ngày 5/12/1959, Tòa Thánh cho phép làm lễ “xức dầu” tôn Nhà thờ chính tòa Sài Gòn lên hàng tiểu Vương cung thánh đường. Từ đó, nhà thờ có tên chính thức Vương cung thánh đường Đức Bà Sài Gòn. |
Đăng nhận xét