Những nguy hiểm khó lường từ việc lạm dụng thực phẩm chức năng

Ngày nay, khoa học trên Thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang ngày càng phát triển tiến bộ, nhiều phương pháp đặc trị cũng như nhiều loại thuốc được ra đời nhằm phục vụ nhu cầu chữa bệnh và nâng cao sức khỏe cho bệnh nhân.

Trong đó, thực phẩm chức năng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo niềm tin cho người tiêu dùng về việc ngăn ngừa nguy cơ bệnh tật khi sử dụng chúng.

Theo định nghĩa Bộ Y tế, thực phẩm chức năng là thực phẩm dùng để hỗ trợ những cơ quan bộ phận trên cơ thể, phòng ngừa bệnh tật, tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ gây bệnh. Trên thị trường hiện nay, thực phẩm chức năng đang tạo được một niềm tin rất lớn cho người tiêu dùng, họ tin rằng khi sử dụng thực phẩm chức năng sẽ giúp họ bổ sung các chất dinh dưỡng mà trong bữa ăn không thể bổ sung đủ. Không thể phủ nhận rằng thực phẩm chức năng đang có một vùng đất rất “màu mỡ” cho việc phát triển khi mà thực tế hiện nay môi trường bị ô nhiễm, thức ăn đồ uống tràn lan hóa chất và thực phẩm chức năng đã xuất hiện như một “vị cứu tinh” và mang lại những lợi ích cho người dùng như:

Khi môi trường thiếu thốn thực phẩm hoặc không ăn được những loại thức ăn vì lý do bệnh tật thì thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ tạm thời và thay thế các loại dưỡng chất đó.
Mua và dùng dễ dàng, không cần phải kê toa.

Các chế phẩm đều được nén ở dạng viên, tiện lợi, dễ sử dụng và bảo quản.

Người dùng được hướng đến một lợi ích đó là mua càng nhiều càng rẻ và được hưởng nhiều chiết khấu.

Thế nhưng, bạn có biết, chúng ta đang phải chi một số tiền rất lớn cho việc rút ngắn thời gian sống của bạn không?

Nguy cơ có hại từ thực phẩm chức năng

Vitamin có vai trò là chất xúc tác trong các phản ứng sinh hóa, từ quá trình trao đổi chất đến xây dựng hệ thống miễn dịch trong cơ thể. Vitamin đóng vai trò cực kì quan trọng trong việc sản sinh năng lượng, duy trì hoạt động sống, tăng cường sức đề kháng và bảo vệ cho cơ thể.

Vitamin D đóng vai trò quan trọng đối với sự chắc khỏe của xương, thúc đẩy sự hấp thụ canxi trong cơ thể. Bổ sung vitamin D trở nên rất phổ biến bằng nhiều phương pháp như sử dụng các thực phẩm từ sữa, ăn những loại hoa quả giàu vitamin D… và có thể bổ sung vitamin D bằng cách sử dụng thực phẩm chức năng. Nhưng bổ sung vitamin D dạng viên lại làm tăng 64 % nguy cơ gãy xương hông, tăng nhẹ nguy cơ tử vong tim hay đột ngụy.

Đội đặc nhiệm dự phòng Hoa Kỳ (US Preventive Services Task Force) cũng khuyên không nên sử dụng vitamin D dạng viên vì sử dụng quá nhiều vitamin D dạng viên sẽ gây ra nhiều tác hại, đối với người khỏe mạnh, nồng độ vitamin D trong máu cao hơn 100 nanogram/ml có thể gây ra sự thừa canxi, dẫn đến nguy cơ bị sỏi thận. Canxi có trong thức ăn được chứng minh là có tác dụng làm giảm nguy cơ gãy xương hông và không gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.

Nhiều người có thói quen uống bổ sung vitamin vì nghĩ rằng chế độ ăn uống có rau xanh và hoa quả không cung cấp lượng vitamin tổng hợp thiết yếu cho cơ thể. Tuy nhiên, quan niệm đó hoàn toàn sai lầm. Một nghiên cứu tạp chí y học Archives of Internal Medicine cho biết, họ kiểm tra gần 4000 phụ nữ trong vòng 19 năm, những phụ nữ đã sử dụng vitamin tổng hợp có nguy cơ tử vong hơn so với những phụ nữ chỉ bổ dung vitamin tổng hợp qua chế độ ăn uống. Một điều quan trọng đó là vitamin tổng hợp có rất ít hoặc hầu như không có tác dụng chống lại bệnh ung thư, hay bệnh tim lẫn đột tử.

Vitamin E rất quan trọng và trong tự nhiên 6 loại tất cả. Trong khi đó dạng viên chỉ cung cấp một loại. Đó là lý do khi bạn sử dụng Vitamin E dạng viên bạn sẽ làm mất cân bằng Vitamin E trong cơ thể. Rất nhiều các bác sĩ và nghiên cứu đã lên tiếng cảnh báo về tác hại của Vitamin E dạng viên. Trong khi đó chỉ một nắm hạt hạnh nhân, hạt điều, óc chó, hồ đào mỗi ngày đủ cung cấp Vitamin E cả 6 loại cho cơ thể bạn trong vòng 1 ngày.

Axit béo omega-3 được “chào mời” như một phương thuốc giảm bệnh tim. Tuy nhiên những bằng chứng trong những năm gần đây đã phát hiện những nguy cơ khi sử dụng dầu cá để bảo vệ tim mạch. Tháng 5/2013, cuộc nghiên cứu được tiến hành bởi Tạp chí Y tế New England với 6000 người có nguy cơ mắc bệnh tim mạch bổ sung 1000 mg omega-3 hàng ngày nhưng cuối cùng, những bệnh nhân đó cũng không giảm nguy cơ bệnh tim so với trước. Các bác sĩ đều cho rằng hiệu quả để hấp thụ omega-3 là từ thực phẩm, ăn cá giàu omega-3 cung cấp nhiều lợi ích hơn uống thực phẩm bổ sung. Ngoài ra, omega-3 còn giàu có trong các loại hạt như hạt lanh, hạt óc chó, bơ.

Mặt khác nếu nghĩ thực phẩm chức năng là vô hại rồi dùng quá nhiều, dùng kéo dài liên tục thì ngoài việc tốn kém tiền bạc còn mang lại nhiều tác hại không nhỏ. Tác hại trước hết là làm rối loạn quá trình đồng hoá trao đổi chất trong cơ thể do liên tục phải tiếp nhận dư thừa nhiều loại chất bổ và chất dinh dưỡng. Năng lượng dư thừa được kết hợp với các chất dư thừa khác để dự trữ trong cơ thể làm mỡ máu tăng cao và mô mỡ dự trữ cũng phì đại, đường huyết tăng và các sản phẩm oxy hoá cũng tăng theo, gây tác hại đến nhiều cơ quan bộ phận, đẩy nhanh quá trình lão hoá của cơ thể.

Tuy không được coi là thuốc nhưng thực phẩm chức năng cũng có khả nảng gây các phản ứng dị ứng cho người dùng từ nhẹ đến nặng, thậm chí gây sốc phản vệ nguy hiểm đến tính mạng. Quá phụ thuộc vào thực phẩm chức năng, coi nhẹ thói quen ăn uống, cải thiện điều kiện sống và lối sống không những không ngăn ngừa nguy cơ bệnh tật mà cũng không thể duy trì được tình trạng sức khoẻ cần thiết cho một cuộc sống bình thường.

Với nhu cầu làm đẹp thể hình, nhiều nam giới cũng tìm đến các loại thuốc hay thực phẩm chức năng giúp tăng cơ. Đa số chúng ta không có nhận thức đầy đủ về tác hại của thuốc tăng cơ. Hiện nay, có rất nhiều loại thuốc hỗ trợ tăng cơ bán ngoài thị trường không rõ nguồn gốc xuất xứ. Chúng ta chỉ biết những giá trị dinh dưỡng ảo mà nó đem lại qua bao bì bên ngoài, những loại thuốc kém chất lượng sẽ gây ra hậu quả đáng tiếc không lường trước được.

Tuy nhiên, nếu sử dụng lâu dài sẽ gây ra một số tác dụng phụ như: vú ở đàn ông, viêm gan tắc mật đưa đến vàng da, dùng lâu dài có thể suy gan, tăng nguy cơ ung thư gan, tăng huyết áp, xơ cứng mạch máu, rối loạn chuyển hoá nội tiết tố, teo tinh hoàn, không có tinh trùng, vô sinh… Các loại thuốc và thực phẩm bổ sung trên phải được chỉ định của BS chuyên khoa, việc sử dụng không đúng rất nguy hiểm. Tăng cơ bắp chỉ là lợi ích trước mắt nhưng sẽ có nhiều tác hại khôn lường về sau.

Một số lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng

Làm theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất và bác sĩ của bạn.

Tư vấn thầy thuốc về việc có thể dùng sản phẩm đó trong bao lâu.

Thực phẩm chức năng đang sử dụng có tương tác với thuốc đang điều trị hay không và có gây ra tác dụng phụ nào không.

Nên chọn mua thực phẩm chức năng ở những cửa hiệu thuốc uy tín, cẩn thận với hàng xách tay và hàng không rõ nguồn gốc.

Một lời khuyên cho bạn đó là một người có cơ thể khỏe mạnh, không có bất cứ triệu chứng bệnh tật thì thực phẩm chức năng không thể thay thế cho một chế độ ăn uống lành mạnh. Bạn hãy nhớ các loại Vitamin hay chất chống oxy hóa và khoáng chất đều được “đóng gói” trong thức ăn một cách hoàn hảo bởi mẹ thiên nhiên. Sống khỏe mạnh đơn giản hơn chúng ta nghĩ rất nhiều. Và ngành công nghiệp thực phẩm chức năng tồn tại được đến ngày nay là bởi chúng được tạo niềm tin trên quảng cáo.

Thùy Anh