Panchatantra (theo tiếng
Sanskrit có nghĩa là Năm quy tắc ứng xử) là một sưu tập viết bằng văn xuôi lẫn
văn vần cổ xưa của Ấn Độ. Tác phẩm tiếng Sanskrit gốc, được một số độc giả xác
tín rằng được Vichnousarman biên soạn vào thế kỷ thứ III trước Công nguyên.
Đây
là tác phẩm văn chương Ấn Độ được dịch ra các thứ tiếng nước ngoài nhiều nhất
và chính vì vậy, đây là tập truyện kể được phổ truyền rộng rãi khắp thế giới. Cuốn
sách Panchatantra – Thuật xử thế Ấn Độ
do Nhà xuất bản Văn hóa – Văn nghệ ấn hành được nhóm dịch giả (Nhà nghiên cứu
Huỳnh Ngọc Trảng, Phạm Thiếu Hương, Nguyễn Tuấn) dịch từ bản dịch tiếng Pháp - bản
Sanskrit của Edouard Lancereau, Nhà xuất bản Galimard xuất bản năm 1955.
Nội dung của
Panchatantra là tập hợp những câu chuyện ngụ ngôn lý thú, có quan hệ đan xen
qua lại lẫn nhau. Theo lời mở đầu, khởi phát của mọi việc là nhà vua, sau khi hỏi
ý kiến các quan cận thần, đã quyết định giao phó việc dạy dỗ các con mình cho đạo
sĩ Vichnousarman, một bậc hiền triết thời bấy giờ. Ông đã soạn bộ sách
Panchatantra để làm giáo trình giảng dạy cho các hoàng tử.
Có một truyền thuyết
kể lại rằng : Ở về phương Nam có một thành phố tên là Mahilâropya. Ở đó có
một vị vua tên là Amarasakti (có uy quyền vĩnh cửu), cây kalpa của các ngành
khoa học, dưới chân chói ánh sáng hào quang các báu vật gắn trên vương miện các
đấng vua tối cao, và có tri thức về tất cả các ngành nghệ thuật. Ông vua này có
ba người con trai rất ngu đần tên là Bahousakti (có nhiều uy quyền), Ougrasakti
(có một uy quyền ghê gớm) và Anantasakti (có một uy quyền không giới hạn). Nhận
thấy họ không thích các khoa học, vua cho gọi các vị cố vấn đến và nói với họ:
Các thần đều biết rằng các con của ta không ưa thích khoa học và thiếu trí phán
đoán. Cứ nhìn thấy chúng là ta không thỏa mãn tí nào dù vương quốc của ta chẳng
gặp khó khăn gì cả. Và người ta đã có lý khi nói rằng:
“Không có con trai
hoặc con trai đã chết còn hơn là có đứa con ngu đần, tốt nhất là không có con
trai hoặc mất đứa con trai, vì một đứa con mà mình không có và một đứa con đã mất
chỉ làm ta đau khổ trong một thời gian ngắn, trong khi có một đứa ngu đần thì nỗi
khổ này sẽ kéo dài suốt cả cuộc đời.
Phải làm gì với một
con bò cái không sinh con và không cho sữa? Có ích gì có một đứa con trai không
khôn ngoan và không tu dưỡng?
Một đứa con tài
cán, thuần chủng, và có những hành động tốt là trang sức của tất cả gia đình,
là hạt ngọc trên vương miện”.
Phải làm cách nào
cho trí thông minh của chúng nảy nở?
Thế là các cố vấn,
người này kế tiếp người kia nói. Tâu bệ hạ, phải mất mười hai năm để học văn phạm;
nếu ta chịu khó nghiên cứu về bổn phận, quyền lợi, khoái lạc và sự giải thoát
cuối cùng, thì có thể trí thông minh sẽ vỡ ra thôi.
Tuy nhiên, một trong
các quan cố vấn, tên là Soumati (rất thông minh) nói: Tâu bệ hạ, cuộc sống
không phải là vĩnh cửu, học chữ phải mất nhiều thời gian. Chúng ta hãy kiếm một
phương pháp ngắn để dạy dỗ các cậu ấy. Và người ta nói:
“Chữ nghĩa vô tận,
cuộc sống thì ngắn ngủi, và những trở ngại thì nhiều; do đó phải gạn lấy cái
tinh túy và gạt sang một bên những gì vô ích như con thiên nga vắt sữa từ nước”.
Thưa bệ hạ, có một
đạo sĩ tên là Vichnousarman, nổi tiếng về sự uyên bác trong học giới. Xin ngài
hãy giao các hoàng tử cho ông ta. Ông ta sẽ dạy dỗ họ trong một thời gian ngắn.
Nghe thế, vua cho vời
đạo sĩ Vichnousarman đến và nói: “Này, nhà hiền triết vĩ đại! Người hãy cố dạy
mấy đứa con trai của ta hiểu biết về khoa chính trị học trong một thời gian ngắn,
ta sẽ thưởng cho ngươi một trăm khoảnh đất”. Vichnousarman bèn đáp lại: “Xin bệ
hạ hãy nghe những gì thần nói đây và đó là sự thật. Thần không bán trí thức dù
với giá một trăm khoảnh đất; nhưng nếu trong sáu tháng thần không dạy nổi các
hoàng tử về khoa chính trị học thì thần sẽ mất tiếng tăm của thần. Còn gì hơn?
Không phải là thần tự khen. Thần không nói với tư cách kẻ mong muốn có của cải.
Thần đã 80 tuổi rồi và thần đã từ bỏ tất cả những gì thuộc về lạc thú, thần
không cần của cải; nhưng để thỏa mãn ý ngài, thần sẽ dạy các hoàng tử. Xin hãy
ghi ngày tháng của ngày hôm nay; nếu trong sáu tháng thần không dạy dỗ được các
hoàng tử thành người uyên bác về khoa chính trị học thì xin các thần che chở thần
đừng dẫn đường đến đất thánh cho thần nữa.
Vua nghe thế lấy
làm vừa ý, ông ta trao ba vị con trai cho vị đạo sĩ. Vichnousarman dẫn ba cậu
hoàng tử về nhà mình, và sau khi biên soạn cho họ năm quyển này: Sự chia rẽ bạn
bè, Kết bạn, Chiến tranh giữa quạ và cú, Mất của và Cách cư xử không chấp nhận
được, ông ta bắt họ đọc. Trong sáu tháng đọc những quyển sách này, các hoàng tử
đã trở thành những người uyên bác về khoa chính trị học và làm cho nhà vua rất
thỏa ý. Từ đó, sách về chính trị nhan đề PANCHATANTRA được mọi người dùng để dạy
dỗ con cái.
Panchatantra tập
thành các truyện ngụ ngôn được chia ra thành 5 tập: 1/ Mitra-bheda: Sự chia rẽ
bạn bè (kể chuyện sư tử và bò); 2/ Mitra-labha hoặc Mitra-samprati: Sự kết giao
bè bạn (kể chuyện quạ, chuột, rùa và nai); 3/ Kakolukiyam: Chiến tranh và hòa
bình (kể chuyện quạ và cú); 4/ Labdhapranasam: Mất của (kể chuyện khỉ và sấu);
5/ Apariksitakarakam: Cách ứng xử không chấp nhận được (kể chuyện bốn người
Bà-la-môn đi tìm sự giàu sang). Mỗi tập lấy một câu
chuyện chính làm khung sườn để chèn thêm nhiều câu chuyện độc lập vào đó, như
thể một nhân vật thuật chuyện cho người khác nghe. Thông thường những câu chuyện
này hàm chứa những câu chuyện riêng lẻ kia, câu chuyện này mở ra câu chuyện
khác, thậm chí ba bốn cấp độ sâu xa hơn. Ngoài những câu chuyện, các nhân vật
còn đưa ra những câu văn vần để biểu đạt triết lý của mình và chính nhờ đó, các
truyện ngụ ngôn có được sắc thái độc đáo và hấp dẫn đặc biệt.
MINH
HẢI
Đăng nhận xét